Jak zmotywować dziecko z ASD do komunikacji?

Zachęcenie dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu do komunikacji może być sporym wyzwaniem. Kopiowanie wzorców, które działają z neurotypowymi pacjentami, niekoniecznie przyniesie spodziewany efekt. Dodatkowo, wielu z nas popełnia podstawowy błąd: zapominamy, że, aby komunikacja mogła zaistnieć, potrzebna jest nie tylko wiedza (wiem, co odpowiedzieć) i umiejętności (umiem to powiedzieć), ale również motywacja (mam po co mówić). 

W jaki sposób budować tę ostatnią? Z odpowiedzią przychodzi Joanna Pałasz. Artykuł powstał w oparciu o jej wystąpienie na konferencji ,,Specjaliści 0–6: Praktycy – praktykom”.

Logopeda kliniczny terapii wczesnodziecięcej, pedagog. Specjalizuje się w terapii małych dzieci z zaburzeniami komunikacji i rozwoju języka, diagnosta dzieci z ASD. Pasjonatka pracy Małym Dzieckiem z trudnościami w komunikacji z wykorzystaniem zabawy. Wieloletni wykładowca akademicki. Współinicjatorka ogólnopolskiej akcji logopedów „272 – Dwa słowa na dwa lata to o dwieście słów za mało”. Bierze czynny udział jako prelegentka w konferencjach dotyczących zaburzeń ze spektrum autyzmu. Dzieli się wiedzą podczas szkoleń dla specjalistów, studentów, a także rodziców.

Strona internetowa: https://pareo.edu.pl/

Instagram: https://www.instagram.com/terapia_malego_dziecka_z_asd/?hl=pl

Zainteresuj

Nie ma na świecie osoby, która lubi rozmawiać z absolutnie każdym. Nie wymagajmy tego również od dzieci w spektrum autyzmu. To normalne, że nie z każdym mają ochotę się komunikować. Jeśli zależy Ci na tym, aby pacjent wybrał do rozmowy właśnie Ciebie, musisz pokazać, że jesteś interesującą osobą. 

U starszych dzieci doskonale sprawdzi się czerpanie inspiracji z ich zainteresowań (dlaczego by nie wykorzystać fascynacji koleją do ćwiczeń logopedycznych?). Młodsze dzieci warto zachęcić ciekawymi przedmiotami. Wciągająca zabawa i poczucie sprawczości zmotywują pacjenta do interakcji.

Zaskocz

Element zaskoczenia budzi pozytywne emocje. Dziecko jest zaciekawione i próbuje zrozumieć, co się wydarzyło. Wystarczy coś bardzo prostego. Może obok znanego już białego pudełka pojawi się zielone pudło, którego wcześniej nie było? Może napiszesz coś w taki sposób, że będzie można to odczytać jedynie przy pomocy lusterka? A może do kubeczka na długopisy włożysz łyżeczkę? Wszystko zależy od Twojej kreatywności.

Pamiętaj, żeby dać dziecku czas na zadziwienie się nową sytuacją. Nie komentuj od razu. Niech jego ciekawość ma szansę rozwinąć się i wybrzmieć. 

Zaczekaj

Często możemy się domyślić potrzeb dziecka. Jeśli jednak zaspokoimy je, zanim zostaną wypowiedziane, zmarnujemy okazję do komunikacji. Daj dziecku czas na to, aby Cię o coś poprosiło – w jakikolwiek sposób – gestem, słowem czy pełnym zdaniem. Stwarzaj do tego okazje: nalewaj niewiele wody do kubka, podawaj tylko jeden but, daj kartkę bez długopisu, podaj nie ten kolor kredki, co trzeba. Buduj w ten sposób motywację do poproszenia o więcej lub o coś innego. 

Żeby to mogło się zadziać, musisz jednak zadbać o odpowiednią przestrzeń – taką, w której dziecko nie może samo po wszystko sięgnąć (po co miałoby wtedy o coś Cię prosić?). Pamiętaj, żeby atrakcyjne przedmioty nie stały na wierzchu w Twoim miejscu pracy. 

Ukryj

Możesz też ukryć konkretną rzecz. Wspólne poszukiwania to doskonała okazja do komunikacji. Zachęć dziecko do współpracy, chowając przedmiot, na którym mu zależy, na przykład brakujący element atrakcyjnej zabawki. Może narysujesz mu mapę poszukiwacza skarbu, którą będziecie wspólnie studiować i komentować? 

Pokaż dziecku znaczenie komunikacji

Wszystkie te sposoby sprowadzają się do budowania w dziecku motywacji do komunikacji. W terapii dzieci z ASD kluczowe jest zrozumienie, że sama umiejętność zakomunikowania czegoś nie wystarczy. Dziecko może wcale jej nie użyć. Zwłaszcza jeśli odnosi wrażenie, że jego myśli są tożsame z Twoimi myślami. Twoim zadaniem, jako terapeuty, będzie ukazanie mu, że to komunikacja jest kluczem do wzajemnego zrozumienia i że bez niej nie jesteś w stanie odgadnąć i zaspokoić jego pragnień.